Wielojęzyczność i wielokulturowość przedwojennego Lwowa i Czerniowiec w świetle frazematyki

_________________________________

Abstrakt

Artykuł dotyczy frazematyki polszczyzny przedwojennego Lwowa i Czerniowiec. Miasta te były wielojęzyczne i wielokulturowe, a język polski był tam reprezentowany przez dialekt południowokresowy. Obce wpływy we frazematyce Lwowa i Czerniowiec dają się ująć jako cytaty, kalki, półkalki, a także zapożyczenia leksykalne, na podstawie których powstały frazemy. Ogólnie rzecz ujmując, omówione w artykule jednostki można podzielić na dwie grupy. Z jednej strony mamy do czynienia z frazemami charakterystycznymi dla przedwojennego Lwowa i Czerniowiec, nieznanymi właściwie poza tymi miastami czy szerzej – poza Galicją Wschodnią i Bukowiną Karpacką. Jest to szczególnie widoczne we frazematyce nawiązującej do języka rumuńskiego. Z drugiej strony frazematyka południowokresowa z wpływami niemieckimi wykazuje pewne podobieństwo do frazematyki dialektalnej tych części Polski, które były wystawione na silne oddziaływanie języka niemieckiego.

BIBLIOGRAFIA

_{Chlebda Wojciech, 2010, Frazematyka, w: J. Bartmiński, red., Współczesny język polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 335–342.}

_{Feleszko Kazimierz, 2002, Bukowina moja miłość, t. 1: Język polski na Bukownie Karpackiej do 1945 roku, A. Żor, red., Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.}

_{Fredro Aleksander, 1880, Zapiski starucha, w: tegoż, Dzieła, t. X, Gebethner i Wolff, Warszawa.}

_{Greń Zbigniew, Krasowska Helena, 2008, Słownik górali polskich na Bukowinie, Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, Fundacja Slawistyczna, Warszawa.}

_{Janów Jan, 1938, Wpływ słownictwa rumuńskiego na Podkarpacie, osobliwie na gwarę huculską. II: Pochodzenie Hucułów w świetle zapożyczeń, „Sprawozdania Towarzystwa Naukowego we Lwowie”, t. XVII, nr 1, s. 15–27.}

_{Krasowska Helena, 2000, Uwagi o sytuacji językowej w Pance, w: K. Feleszko, red., O Bukowinie. Razem czy oddzielnie?, Pilski Dom Kultury, Instytut Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa–Piła, s. 327–332.}

_{Krasowska Helena, 2004, Sytuacja języka polskiego w kilku miejscowościach na Bukowinie północnej zamieszkałych przez Górali bukowińskich, w: S. Iachimovschi, E. Wieruszewska, red., Relacje polsko-rumuńskie. Materiały z sympozjum/ Relaţii polono-române. Materialele simpozionului, Związek Polaków w Rumunii, Suczawa, s. 95–104.}

_{Krasowska Helena, 2005, Stan badań językowych grupy górali bukowińskich, w: S. Iachimovschi, E. Wieruszewska, red., Bliżej siebie. W kręgu relacji polsko-rumuńskich / Masi aproape unii de alţii. In lumena relatiilor polono-române, Związek Polaków w Rumunii, Suczawa, s. 25–32.}

_{Krasowska Helena, 2006, Górale polscy na Bukowinie Karpackiej. Studium socjolingwistyczne i leksykalne, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa.}

_{Krasowska Helena, 2010a, Język Polaków na Bukowinie Karpackiej, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej”, t. 45, s. 175–186.}

_{Krasowska Helena, 2010b, Sytuacja socjolingwistyczna Polaków bukowińskich, „Acta Baltico-Slavica”, t. XXXIV, s. 185–195.}

_{Lehr-Spławiński Tadeusz, 1914, O mowie Polaków w Galicyi Wschodniej, „Język Polski”, R. 2, s. 40–51.}

_{Obara Jerzy, 1986, Hybrydy i półkalki na tle innych jednostek językowych obcego i rodzimego pochodzenia, w: S. Warchoł, red., Formacje hybrydalne w językach słowiańskich, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Wydział Humanistyczny, Lublin, s. 59–73.}

_{Obara Jerzy, 1989a, Teoretyczne problemy kalkowania, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.}

_{Obara Jerzy, 1989b, Kalka jako jeden z przejawów interferencji językowej, „Rozprawy Slawistyczne”, t. 4, s. 185–210.}

_{Pluta Feliks, 1974, Zwroty tautologiczne w języku polskim na tle słowiańskim, „Prace Filologiczne”, t. XXV, s. 437–440.}

_{Rak Maciej, 2009, Frazeologia w Słowniku Kazimierza Feleszki, w: S. Iachimovschi, E. Wieruszewska-Calistru, red., Polska i Rumunia – od historycznego sąsiedztwa do europejskiego partnerstwa. Materiały z sympozjum / Polonia şi România – de la vecinătatea istorică la parteneriatul european. Materialele simpozionului, Związek Polaków w Rumunii, Suczawa, s. 297–306.}

_{Rak Maciej, 2010, Zapożyczenia we frazeologii polszczyzny Lwowa na materiale „Słownika” Z. Kurzowej, w: P. Gricenko, N. Hobzej, red., Diałektołogiczni studiji 9: Zapozyczennia ta interferencija, Instytut Ukrajinoznawstwa im. I. Kripiakewycza NANU, Lwiw, s. 105–112.}

_{Rak Maciej, 2016, Kilka uwag o socjolekcie przestępczym polszczyzny przedwojennego Lwowa, „Socjolingwistyka”, t. 30, s. 133–145.}

_{Rulikowski Edward, 1879, Zapiski etnograficzne z Ukrainy, „Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajowej”, t. III, cz. 3, s. 62–166.}

_{Seiffert-Nauka Irena, 1992, Dawny dialekt miejski Lwowa, cz. 1: Gramatyka, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.}

_{Staszewski Stanisław, 1985, Półkalki, kalki, zapożyczenia i hybrydy we frazeologii, w: M. Basaj, D. Rytel, red., Z problemów frazeologii polskiej i słowiańskiej II, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź, s. 215–218.}

_{Szturm de Sztrem Edward, red., 1932, Wiadomości statystyczne Głównego Urzędu Statystycznego 1932, Nakładem Głównego Urzędu Statystycznego, Warszawa.}

_{Treder Jerzy, 1989, Frazeologia kaszubska a wierzenia i zwyczaje (na tle porównawczym), Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie, Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Wejherowskiej, Wejherowo.}

_{Vojtowycz Walerij, 2005, Ukrajins′ka mifołogija, Lybid', Kyjiw, https://uk.wikipedia.org/wiki/Населення_Чернівців (dostęp: 25.03.2019).}