Sytuacja językowa na Białorusi i jej odzwierciedlenie we współczesnym tekście prasowym

Языковая ситуация в Беларуси и её отражение в современном газетном тексте

Abstrakt

_{https://doi.org/10.26485/RKJ/2018/65/15}

_{Artykuł w języku białoruskim}

_{Tematem artykułu jest specyfika wykorzystania elementów języka białoruskiego we współczesnych tekstach rosyjsko- i dwujęzycznej prasy na Białorusi. Fakty świadomego włączania obcych (białoruskich) elementów do rosyjskojęzycznych tekstów są badane w oparciu o dane pochodzące z połowy lat dziewięćdziesiątych XX w., z czasów, gdy w języku białoruskiej prasy pojawiło się zjawisko społeczno-kulturowej agregacji rosyjskich i białoruskich elementów językowych. W wyniku analizy ustalono, że we współczesnym tekście prasowym proces wykorzystywania białoruskojęzycznych środków językowych: a) zachował swoje zasadnicze cechy semantyczno-stylistyczne (słowo białoruskie w rosyjskojęzycznym tekście nadal jest wykorzystywane jako: środek oceny, ironii, odwołanie do informacji pozatekstowych, sygnał sytuacji komunikacyjnej „zgoda – niezgoda”, aktualizator białoruskiej przestrzeni socjo- lub etnokulturowej; b) pojawiły się też cechy nowe: wzrosła liczba wtrąceń na poziomie frazowym i ponadfrazowym (dziennikarze wykorzystują białoruski tekst jako element oddziaływania międzytekstowego uczestniczący w tworzeniu intertekstualności we współczesnej publicystyce białoruskiej); do rosyjskojęzycznego tekstu prasowego zaczęto wprowadzać „trasiankę”, czyli żywiołowo zrusyfikowany wariant języka białoruskiego; zmieniły się pozycje tekstowe wykorzystywane do aktualizacji białoruskiego słowa (było ono aktywnie włączane do nagłówków i podtytułów oraz do tekstów kreolizowanych); transformacja uwarunkowań społecznych spowodowała, że zmieniła się tematyka tekstów prasowych, w rezultacie czego gwałtownie zmalała liczba białoruskich leksemów i związków wyrazowych związanych ze zjawiskami o charakterze społeczno-politycznym.}