Relacje gwara – folklor w kontekście trwałości kultury oralnej
DOI:
https://doi.org/10.26485/RKJ/2023/71/9Słowa kluczowe:
folklor, gwara, formuła, tradycja oralnaAbstrakt
Gwara i folklor funkcjonują na bazie tradycji ustnej jako przekaz międzypokoleniowy. O ile ciągłość „historyczna” w gwarach jest ograniczona do trzech pokoleń (ja – rodzice – dziadkowie), o tyle w tekstach folkloru (pieśni ludowej) odnajdujemy elementy świadczące o ich bardzo długiej tradycji. Widoczne jest to zwłaszcza przy konfrontacji oryginalnej twórczości różnych narodów (tu uwzględniana jest słowiańska pieśń ludowa). Charakterystyczną cechą języka pieśni ludowej jest także ograniczenie – w stosunku do gwar – struktury leksykalno-semantycznej.
Analiza tekstów pieśni ludowej różnych narodów słowiańskich wykazuje funkcjonowanie w jej strukturze elementów charakterystycznych także dla twórczości przypisywanej Homerowi – są to tzw. epitety stałe, przyjmujące w twórczości oralnej postać swoistych formuł poetyckich
Bibliografia
Gołębiowski Łukasz, 1830, Lud Polski. Jego zwyczaje, zabobony, przez Łukasza Gołębiowskiego, Warszawa.
Konopka Józef, 1840, Pieśni ludu krakowskiego, Nakładem i drukiem Józefa Czecha, Kraków.
Leciejewski Jan, 1881, Gwara Miejskiej Górki i okolicy. Studyjum dyjalektologiczne Jana Leciejewskiego, W drukarni Uniwersytetu Jagiellońskiego pod zarządem Ignacego Stelcla, Kraków.
Lord Albert B., 2010, Pieśniarz i jego opowieść, przeł. Paweł Majewski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Nitsch Kazimierz, 1911, Mowa ludu polskiego (z mapą), Skład Główny: Leon Frommer w Krakowie, E. Wende i Sp. w Warszawie (F. Hiż i A. Turkuł), Kraków.
Ong Walter J., 1992, Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin.
Sierociuk Jerzy, 1976, Elementy interdialektalne w polskich pieśniach ludowych (na przykładzie nazw lasu), „Język Polski”, z. 3, s. 193–203.
Sierociuk Jerzy, 1977, Z zagadnień formuły w polskiej pieśni ludowej, „Literatura Ludowa”, nr 1, s. 3–15.
Sierociuk Jerzy, 1981, Cu privire la distribuţia formelor diminutivale în genurile folclorului polon (pe fond comparativ), „Analele ştiinţifice ale Universităţii „Al.I.Cuza” din Iaşi (serie nouă), sec. III, e. Lingvistică”, t. XXVII, s. 103–106.
Sierociuk Jerzy, 1986, Z elementów interdialektalnych w polskich pieśniach ludowych: końcówka -owie, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica”, t. 12, s. 289–302.
Sierociuk Jerzy, 1987, Czy istnieją językowe wyznaczniki gatunku w folklorze? (na przykładzie ballady), „Rozprawy Komisji Językowej Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego”, t. XV, s. 83–93.
Sierociuk Jerzy, 1990, Pieśń ludowa i gwara, Krajowa Agencja Wydawnicza, Lublin.
Sierociuk Jerzy, 2001, Czy istniał prasłowiański język poetycki?, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. 8(28), s. 127–137.
Sierociuk Jerzy, 2002, W sprawie poszukiwania lingwistycznych podstaw genologii literatury ludowej, w: A. Mianecki, V. Wróblewska, red., Genologia literatury ludowej. Studia folklorystyczne, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń, s. 29–36.
Sierociuk Jerzy, 2003, Czy językowy model gatunku w folklorze jest dziedzictwem prasłowiańskim?, w: Славянское слово в литературе и языке, Архангельск, s. 45–52. / Slavianskoe slovo v literature i jazyke, Arkhangelsk, s. 45–52.
Sierociuk Jerzy, 2007, Język mieszkańców wsi czy gwara? Problem nie tylko teoretyczny, „Prace Filologiczne”, t. LIII, s. 527–534.
Sierociuk Jerzy, 2012, Cechy definicyjne gwar w języku mieszkańców wsi, w: M. Korytkowska, H. Popowska-Taborska, Z. Rudnik-Karwatowa, J. Siatkowski, kom. red., Z polskich studiów slawistycznych, seria XII, „Językoznawstwo. Prace na XV Międzynarodowy Kongres Slawistów w Mińsku 2013”, Komitet Słowianoznawstwa, Warszawa, s. 159–166.
Sierociuk Jerzy, 2020, Homer and contemporary folklore – different time, one tradition, „Gwary Dziś”, nr 13, s. 153–163, https://doi.org/10.14746/gd.2020.13.7
Sierociuk Jerzy, 2023, Oralność gwar i ich leksyka, „Poradnik Językowy”, z. 2, s. 7–19, https://doi.org/10.33896/PorJ.2023.2.1
Szymczak Mieczysław, 1966, Nazwy stopni pokrewieństwa i powinowactwa rodzinnego w historii i dialektach języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Wójcicki Kazimierz Władysław, 1836, Pieśni Ludu Biało-Chrobatów, Mazurów i Rusi znad Bugu, z dołączeniem odpowiednich pieśni Ruskich, Serbskich, Czeskich i Słowiańskich. Zebrane przez Kazimierza Władysława Wójcickiego. Ozdobione rycinami i muzyką, Wydania Józefa Kaczanowskiego, t. I–II, Warszawa.
Серочук Ежи, 2021, Говор – речь устного сообщества, в: Исследования по славянской диалектологии. Выпуск 23. Памяти Людмилы Эдуардовны, Ин-т славяноведения РАН, Москва (отв. ред. Серии А.Ф. Журавлев, отв. ред. Выпуска М.М. Алексеева, М.Н. Толстая) с. 37–52, https://doi.org/10.31168/2618-8589.2021.23.03 / Sierociuk Jerzy, 2021, Govor – rech ustnogo soob - shchestva, w: Issledovanija po slavianskoj dialektologii. Vypusk 23. Pamjati Ljudmily Eduardovny Kalnyń, Instytut slavanovedenija RAN, Moskva (otv. Red. Serii A.F. Zhuravlev, otv. red. Vypuska M.M. Alekseeva, M.N. Tolstaja), https://doi.org/10.31168/2618-8589.2021.23.03
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
