Parageneza strefy kriogenicznej (peryglacjalnej)
DOI:
https://doi.org/10.26485/BP/1975/24/11Słowa kluczowe:
wieloletnia zmarzlina, lądolody, lód morski, paleoklimat, plejstocen, EurazjaAbstrakt
W artykule omówiono zagadnienie paragenetycznych powiązań zjawisk kriogenicznych (peryglacjalnych) z plejstoceńskimi lądolodami oraz podjęto próbę redefinicji pojęcia „strefy peryglacjalnej”. Na podstawie badań paleogeograficznych wskazano, że rozwój procesów mrozowych i zasięg wieloletniej zmarzliny nie były bezpośrednio związane z maksymalnym zasięgiem lądolodów, lecz osiągały największe rozprzestrzenienie w późnych fazach glacjalnych, a nawet po ich ustąpieniu. Autor dowodzi, że kluczowym czynnikiem kształtującym obszary kriogeniczne nie była obecność kontynentalnych lądolodów, lecz rozwój rozległej pokrywy lodu morskiego, warunkującej silnie kontynentalny klimat podczas plejstocenu.
Bibliografia
ANDERSEN, S. Th., 1961 - Vegetation and its environment in Denmark in the Early Weichselian Glacial (Last Glacial). Danmarks Geol. Undersogelse, II Raekke, no. 75.
BAULIN, V. V., 1965 - Vecnaya merzlota i paleogeografiya Zapadnoj Sibiri (Permafrost and paleo geography of Western Siberia). in: Osnovnye problemy izuceniya cetverticnogo perioda. Moscow.
BORISOV, A. A., 1967 - Klimaty SSSR (Climates of the U.S.S.R.).
BOYARSKAYA, T. D., MALAEVA, E. M., 1967 - Razvitie rastitelnosti Sibiri i Dalnego Vostoka v cetverticnom periode (Development of vegetation in Siberia and the Far East during the Quaternary). Moscow.
CEBOTAREVA, N., VIGDORCIK, M., GRICUK, I. V., FAUSTOVA, M., 1965 – Stratigrafiya otlozenij valdajskogo oledeneniya (Stratigraphy of the Valdai glacial deposits). in: Poslednij evropej skij lednikovyj pokrov. Moscow.
DEMEK, J., 1969 – Pleistocenovye kriogennye obrazovaniya (Formations cryogenes de pleistocene) in: Less -periglacial -paleolit na territorii srednej i vostocnoj Evropy. Moscow.
DOBKINA, I., 1965 - Berendeevo boloto (The swamp at Berendeevo). in: Paleogeografiya i khro nologiya verkhnego pleistocena i holocena. Moscow.
DYLIK, J., 1964 - Sur les changements climatiques pendant la derniere periode froide. Report of Vlth INQUA Congress, Warsaw 1961, vol. IV.
FEDOROVIC, B. A., 1962 - Merzlotnye obrazovaniya v stepakh i pustynyakh Evrazii (Periglacial phenomena on the steppes and deserts of Eurasia). Trudy Korn. po izuc. cetvert. perioda, t. 19.
GITERMAN, R. E., GOLUBEVA, L. V., ZAKLINSKAYA, E. D., KORENEVA, E. V., MATVEEVA, O. V, SKIBA, L. A., 1968 - Osnovnye etapy rnstitelnosti severnoj Azii v antropogene (Principal phases of the vegetation development in northern Asia during the Anthropogene). Trudy GIN Akad. Nauk SSSR, v. 177.
GRICUK, B. P., 1965 - Paleogeografiya Severnoj Evropy v pozdnem pleistocene (Late Pleistocene paleogeography of Northern Europe). in: Poslednij evropejskij lednikovyj pokrov. Moscow.
GRISCENKO, M. N., 1956 - Neogenovye i cetverticnye otlozheniya C.C.O. i ikh poleznye isko paemye (Neogene and Quaternary deposits of C. C. 0. and the mineral resources). Trudy Mez hvuzovskogo naucnogo sovesc. po geol. i pol. iskop. CCO.
JAHN, A., 1969 - Structures periglaciaires dans les loess de la Pologne. Biuletyn Peryglacjalny, no. 20.
KACURIN, S. P., 1961 - Termokarst na territorii SSSR (Thermokarst within the territory of the U .S.S.R.). Moscow.
KAPLINA, T. N., ROMANOVSKIJ, N. N., 1960 - O pseudomorfozakh po povtornozhilnomu Idu (On pseudomorphoses after the secondary vein ice). in: Periglacjalnye yavleniya na territorii SSSR. Moscow.
KUORYAVCEV, V. A., DOSTOVALOV, B. N., 1967 - Obscee merzlotovedenie (General cryopedo logy). Moscow.
Less-periglacial-paleolit na territorii Srednej i Vostocnoj Evropy (Loess-periglaciaire-pale olithique sur le territoire de l'Europe moyenne et orientale). Moscow, 1969.
LEROI-G0UTHAN, A., et at., 1965 - Chronologie d'Arcy-sur-Cure (Yonne). "Gallia prehi stoire", t. 7.
LISICYN, A. P., 1961 - Zakonomernosti ledovogo raznosa grubooblomocnogo materiala (Some Paragenesis of a cryogenic (periglacial) zone 109 regularities of distribution of coarse detrital material by sea ice). in: Sovremennye osadki morej i okeanov. Moscow.
MARKOV, K. K., 1956 - Nature du milieu geographique des regions periglaciaires a la lumiere des donnees paleobotaniques. Biuletyn Peryglacjalny, no. 3.
MARKOV, K. K., VELICKO, A. A., 1976 -Cetverticnyj period (The Quaternary period). Moscow.
MARKOV, K. K., LAZUKOV, G. I., NIKOLAEV, V. A., 1965 - Cetverticnyj period (The Quaternary period). Moscow, t. I, II.
MARKOV, K. K., BARDIN, V. I., LEBEDEV, V. L., ORLOV, A. I., SUETOVA, I. A., 1967 -Geografiya Antarktidy (Geography of the Antarctic). Moscow.
MOSKVITIN, A. I., 1946 - Odincovskij interglacial i polozhenie moskovskogo oledeneniya v ryadu oledenenij Evropy (The Odincovo Interglacial and relation of the Moscow glaciation to the glaciations of Europe). Biul. Moskovskogo Obscestva lspyt. Prirody, otd. geol., t. 21.
MOSKVITIN, A. I., 1948 - Ob iskopaemykh sledakh "vecnoj" merzloty ( On the traces of "peren nial" frozen ground). Biul. Kom. po izuc. cetvert. perioda, no. 12.
NOVOSELSKAYA, N. B., 1962 -Sledy suscestvovaniya mnogoletnemerzlykh porod v predelakh Evropejskoj casti SSSR vne oblasti ikh sovremennogo rasprostraneniya (Traces of perma frost distribution within the area deprived it nowadays in the European part of t4e USSR). Trudy Inst. Merzlotovedeniya Akad. Nauk SSSR, t. 17.
Paleogeografiya i khronologiya verkhnego pleistocena po dannym radiouglerodnogo metoda (Pa leogeography and chronology of the Upper Pleistocene in the light of radiocarbon dating). Moscow, 1965.
PECSI, M.; 1969 - Periglacjalnye obrazovaniya (Formations periglaciaires). in: Less-perigla cial-paleolit na territorii srednej i vostocnoj Evropy. Moscow.
POPOV, A. I., 1959 - Karty merzlotno-geomorfologiceskikh (periglacjalnykh) obrazovanij na territorii SSSR (The maps of periglacial phenomena within the territory of the U.S.S.R.). Voprosy fiziceskoj geografii polyarnykh stran, vyp. 2.
POPOV, A. I., 1967 - Kriogenez kak process litogeneza (Cryogenesis as a process of lithogenesis). Podzemnyj led, vyp. 3.
POAOSYAN, Kh. P., 1969 - O rezhime atmosfernoj cirkulyacii pri otsutstvii polyarnykh ldov (On the regime of atmospheric circulation in regions free of Polar ice). Meteorologiya i gidrologiya, no. 10. Poslednij Evropejskij lednikovyj pokrov (The last ice sheet in Europe). Moscow, 1965.
SEREBRYANNYJ, L. R., 1965 - Razvitie i degradaciya pokrovnogd oledeneniya v Severnoj i Severo-Zapadnoj Evrope (Development of ice sheet and deglaciation in northern and north-wes tern Europe). in: Poslednij evropejskij lednikovyj pokrov. Moscow.
SEVELEVA, N. S., 1964 - Nekotorye dannye o razvitii mnogoletnemerzlykh gornykh porod v prie nisejskoj casti Zapadnoj Sibiri v cetverticnyj period (Some data on the development of Qua ternary permafrost in the Yenisej area, Western Siberia). in: Geokriologiceskie usloviya Za padnoj Sibiri, Yakutii i Cukotki. Moscow.
TRICART, J., 1956 - Carte des phenomenes periglaciaires quaternaires en France. Paris. VELICKO, A. A., 1956 - Structures periglaciaires dans le bassin de la Desna moyenne et leur im portance pour la stratigraphie et la paleogeographie. Biuletyn Peryglacalny, no. 6.
VELICKO, A. A., 1961 - Rajon dneprovskogo oledeneniya (The area of the Dneper glaciation). in: Relef i stratigrafiya cetverticnykh otlozhenij Severo-zapada Russkoj ravniny. Moscow.
VELICKO, A. A., 1965 - Reliktovaya kriogennaya morfoskulptura Russkoj platformy, ee naucnoe i prikladnoe znacenie (Relict cryogenic landscape of the Russian platform and its scientific and practical significance). in: Cetverticnyj period i ego istoriya. Moscow.
