Wysokogórskie środowisko Tatr w okresie przejścia plejstocenu i holocenu
DOI:
https://doi.org/10.26485/BP/1995/34/4Słowa kluczowe:
górskie formy postglacjalne, zmiany środowiskowe, ocieplenie wczesnego holocenu, osady jeziorne, KarpatyAbstrakt
Rdzenie pobrane z Czarnego Stawu Gąsienicowego i Żabiego Oka - zagłębienia po martwym lodzie, uzupełnione szczegółowymi mapami geomorfologicznymi form kształtowanych w wyniku deglacjacji w głównych dolinach tatrzańskich, zostały zbadane w celu udokumentowania zmian środowiskowych w wysokich górach w okresie przejścia plejstocenu i holocenu. Etapy recesyjne lodowców w Tatrach Wysokich są równoległe do alpejskich faz deglacjacji późnego glacjału i holocenu. Zapis w osadach jeziornych odzwierciedla zmiany klimatyczne i florystyczne podczas ocieplenia wczesnego holocenu. Sugerujemy, że w chłodnym okresie holocenu (Venediger stade) małe lodowce istniały w Tatrach Wysokich tylko w najwyższych lokalizacjach, tj. powyżej 1950 m n.p.m. Po 8300 BP lodowce te całkowicie stopniały, a górna granica lasu przesunęła się powyżej 1400 m n.p.m.
Bibliografia
Baumgart-Kotarba, M., Kotarba, A., 1979 - Wpływ rzeźby dna doliny i litologii utworów czwartorzędowych na wykształcenie koryta Białej Wody w Tatrach. Folia Geogr., Ser. Geogr.-Phys., 12; p. 49-66.
Baumgart-Kotarba, M., Kotarba, A., 1993 - Późnoglacjalne i holoceńskie osady z Czarnego Stawu Gąsienicowego w Tatrach. Dokument. Geogr. 4-5, Z badań fiz.-geogr., w Tatrach; p. 9-30.
Baumgart-Kotarba, M., Kotarba, A., Obidowicz, A., 1994 - Kontrowersje datowań radiowęglowych i wyników palinologicznych na przykładzie osadów z Tatr Polskich. Zesz. Nauk. Politechn. Śląskiej, Geochronometria, 10; p. 191-205.
Bednarz, Z., 1984 - The comparison of dendroclimatological reconstructions of summer temperatures from the Alps and Tatra Mountains from 1741-1965. Dendrochronologica, 2; p. 63-72.
Dzierżek, J., Lindner, L., Nitychoruk, J., 1987 - Rzeźba i osady czwartorzędowe Doliny Pięciu Stawów Polskich (Wysokie Tatry). Przegl. Geol., 35; p. 8-14.
Gadomski, A., 1926 - Morfologia glacjalna północnych stoków Wysokich Tatr.
Hess, M., 1965 - Piętra klimatyczne w polskich Karpatach Zachodnich. Zesz. Nauk. UJ., Prace Geogr., 11; p. 1-267.
Johnson, P. G., 1984 - Paraglacial conditions of instability and mass movement. A discussion. Ztschr. f. Geomorph., N.F. 28; p. 235-250.
Jonasson, C., 1991 - Holocene slope processes of periglacial mountain areas in Scandinavia and Poland. UNGI Rapport 79, Uppsala University; p. 1-156.
Klimaszewski, M., 1967 - Polskie Karpaty Zachodnie w okresie czwartorzędowym. In: Czwartorzęd Polski, eds. R. Galon, J. Dylik; p. 431-497.
Klimaszewski, M., 1988 - Rzeźba Tatr Polskich. PWN, Warszawa.
Kondracki, J., 1984 - Badania paleolimnologiczne w Tatrach w latach 1974-78. Prace i Studia Geogr. Uniw. War., 5; p. 25-37.
Koperowa, W., 1962 - Późnoglacjalna i holoceńska historia roślinności Kotliny Nowotarskiej. Acta Paleobot., 13.
Krupiński, K. M., 1984 - Evolution of Late Glacial and Holocene vegetation in the Polish Tatra Mts, based on pollen analysis of sediments of the Przedni Staw Lake. Bull. Pol. Acad. Sci., Earth Sci., 31; p.37-48.
Lindner, L., Dzierżek, J., Nitychoruk, J., 1990 - Problem wieku i zasięgu lodowców ostatniego zlodowacenia (Vistulian) w Tatrach polskich. Kwart. Geol., 34; p. 339-354.
Lukniš, M., 1973 - Relief Vysokych Tatier a ich predpolia. SAV, Bratislava.
Marciniak, B., Cieśla, A., 1983 - Badania diatomologiczne i geochemiczne późnoglacjalnych i holoceńskich osadów z Przedniego Stawu w Dolinie Pięciu Stawów Polskich (Tatry). Kwart. Geol., 27; p. 123-150.
Obidowicz, A., 1975 - Autstehung und Alter einiger Moore im nordlichen Teil der Hohen Tatra. Fragm. Florist. et Geobotan., 21; p. 289-323.
Obidowicz, A., 1993 - Wahania górnej granicy lasu w późnym plejstocenie i holocenie w Tatrach. Dokument. Geogr. 4-5. Z badań fiz.-geogr. w Tatrach; p. 31-43.
Partsch, J., 1923. - Die Hohe Tatra zur Eiszeit. Leipzig.
Patzelt, G., 1975 - Unterinntal-Zillertal-Pinzgau-Kitzbuchel. Spät- und postglaziale Landschaftsentwicklung. Innsbrucker Geogr. Stud., 2; p. 309-329.
Wicik, B., 1979 - Postglacjalna akumulacja osadów w jeziorach Tatr Wysokich. Przegl. Geol., 27; p. 403-404.
Wicik, B., 1984 - Osady jezior tatrzańskich i etapy ich akumulacji. Prace i Studia Geogr. Uniw. Warsz., 5; p. 55-69.
Więckowski, K., 1984 - Makroskalowa charakterystyka osadów dennych jezior tatrzańskich. Prace i Studia Geogr. Uniw. Warsz., 5; p. 39-54.
