O potrzebie utrzymania cenzusu domicylu w wyborach do organu stanowiącego jednostek samorządu terytorialnego – uwagi na kanwie postulatów nowelizacji Kodeksu wyborczego
DOI:
https://doi.org/10.26485/SW/2021/31/4Słowa kluczowe:
cenzus domicylu, demokracja, samorząd terytorialny, wyboryAbstrakt
Przedmiotem opracowania jest ocena zgodności z Konstytucją RP możliwości kandydowania do organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego przez osoby, które nie zamieszkują na obszarze danej jednostki samorządu terytorialnego. Rozwiązanie takie było przedstawiane w toku prac nad ostatnimi zmianami w prawie wyborczym (druk sejmowy nr 2001, kadencja VIII). Przewidywano w nim m.in. umożliwienie kandydowania osobom mającym bierne prawo wyborcze do wszystkich organów jednostki samorządu terytorialnego na obszarze województwa w którym stale zamieszkuje (por. proponowane brzmienie art. 11 § 1 pkt 5).
Bibliografia
Banaszak Bogusław. 2012. Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 lipca 2011 r. (sygn. akt K 9/11). Przegląd Sejmowy 1(108).
Banaszak Bogusław. 2012. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Warszawa: C.H. Beck.
Banaszak Bogusław. 2015. Prawo konstytucyjne. Warszawa: C.H. Beck.
Bodnar Adam, Ploszka Adam. 2013. „Rozszerzenie czynnego i biernego prawa wyborczego w wyborach samorządowych na osoby nieposiadające obywatelstwa Unii Europejskiejˮ. Samo-rząd Terytorialny 9.
Chauvin Tatiana, Stawecki Tomasz, Winczorek Piotr. 2016. Wstęp do prawoznawstwa. Warszawa: C.H. Beck.
Chmielnicki Paweł. 2015. Społeczne i ekonomiczne determinanty wyborów w sferze publicznej oraz ich znaczenie dla porządku instytucjonalnego. W Praktyka realizacji biernego prawa wyborczego w Polsce. Źródła regulacji, wykładnia przepisów prawa i efekty ich stosowania w świetle ustawy. Kodeks wyborczy. Red. M. Mączyński. Warszawa: Wydawnictwo Difin. Czaplicki Kazimierz, Dauter Bogusław, Jaworski Stefan, Kisielewicz Andrzej, Rymarz Ferdynand (red.). 2014. Kodeks wyborczy. Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer.
Domańska Aldona, Skotnicki Krzysztof. 2016. Wiek jako cenzus wyborczy. W Między Klio a Themis. Księga dedykowana Profesorowi Jackowi Sobczakowi. Red. Janusz W. Adamowski, Tadeusz Wallas, Ksenia Kakareko. Warszawa–Poznań: Wydawnictwo Naukowe Silva Rerum.
Dolnicki Bogdan. 2020. „Sprawność działania administracji samorządowejˮ. Samorząd Terytorialny 3.
Dąbrowski Marcin. 2010. „Ubezwłasnowolnienie częściowe a prawo wyborcze w świetle standardów europejskichˮ. Przegląd Prawa Konstytucyjnego 2-3.
Feja-Paszkiewicz Anna. 2015. Uprawnienia wyborcze obywateli Unii Europejskiej niebędących obywatelami polskimi w Rzeczypospolitej Polskiej. W Aktualne problemy prawa wyborczego. Red. Bogusław Banaszak, Andrzej Bisztyga, Anna Feja-Paszkiewicz. Zielona Góra: Wydawnictwo Uniwersytetu Zielonogórskiego.
Izdebski Hubert. 2020. „Trzydzieści lat po restytucji samorządu – gdzie jesteśmy?” Samorząd Terytorialny 3. Izdebski Hubert. 2014. Samorząd terytorialny. Podstawy ustroju i działalności. Warszawa: Wolters Kluwer.
Jaskiernia Jerzy. 2018. Wpływ standardów demokratycznych Rady Europy na kształt samorządowego prawa wyborczego w Polsce. W Aktualne problemy prawa wyborczego. Tom 2. Red. Ewelina Żelasko-Makowska, Krzysztof Mucha, Bogusław Przywora, Magdalena Wrzalik. Częstochowa: Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie. Kieres Leon. 2015. „Europejska Karta Samorządu Lokalnego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnegoˮ. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny LXXVII (3). Kisielewicz Andrzej. 2014. Komentarz do art.11 Kodeksu wyborczego. W Kodeks wyborczy. Komentarz. Red. Kazimierz Czaplicki, Bogusław Dauter, Stefan Jaworski, Andrzej Kisielewicz, Ferdynand Rymarz. Warszawa: Wolters Kluwer.
Kulesza Michał, Izdebski Hubert. 2002. Administracja publiczna. Zagadnienia ogólne. Warszawa: Wydawnictwo Liber.
Kozłowski Krzysztof. 2018. Obniżenie cenzusu wieku wykonywania czynnego prawa wyborczego –kwestie konstytucyjnoprawne. W Aktualne problemy prawa wyborczego. Tom 2. Red. Ewelina Żelasko-Makowska, Krzysztof Mucha, Bogusław Przywora, Magdalena Wrzalik. Często-chowa: Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrod-niczego im. Jana Długosza w Częstochowie
Kryszeń Grzegorz. 2016. Państwo rzetelne i sprawne jako idea konstytucyjnego ustroju Rzeczypospolitej Polskiej. W Zagadnienia prawa konstytucyjnego. Polskie i zagraniczne rozwiązania ustrojowe. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Dariuszowi Góreckiemu w siedem-dziesiątą rocznicę urodzin. Red. Krzysztof Skotnicki, Konrad Składowski, Anna Michalak. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. Laskowska Marzena. 2012. Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 lipca 2011 r. (sygn. akt K 9/11). Przegląd Sejmowy 1 (108).
Ławniczak Artur. 2006. O potrzebie istnienia cenzusów wyborczych. Ławniczak Artur. 2006. O potrzebie istnienia cenzusów wyborczych. W Prawo wyborcze do parlamentu w wybranych państwach europejskich: międzynarodowa konferencja naukowa, Rzeszów, 3–4 kwietnia 2006 roku. Red. Sabina Grabowska, Radosław Grabowski. Rzeszów: Poligrafia Wyższego Seminarium Duchownego w Rzeszowie. Przywora Bogusław. 2015a. Europejska Karta Samorządu Lokalnego jako wzorzec kontroli prawa w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego – wybrane zagadnienia. W Prawo międzynarodowe i europejskie a sądownictwo konstytucyjne. Red. Piotr Tuleja, Kraków: Wydawnictwo JAK.
Przywora Bogusław. 2015b. Nowe instrumenty w świetle Kodeksu wyborczego – próba oceny ich znaczenia w praktyce z uwzględnieniem oddziaływania na społeczności lokalne. W Praktyka realizacji biernego prawa wyborczego w Polsce. Źródła regulacji, wykładnia przepisów prawa i efekty ich stosowania w świetle ustawy Kodeks wyborczy. Red. Marek Mączyński. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Radwan Artur. 2017. „Radny niekoniecznie z gminy. Może mieszkać 300 km dalejˮ. Dziennik Gazeta Prawna 227.
Rakowska Anna, Skotnicki Krzysztof. 2011. „Zmiany w prawie wyborczym wprowadzone przez Kodeks wyborczyˮ. Przegląd Sejmowy 4 (105).
Regulski Jerzy. 2015. „Idea samorządności, rzeczywistość samorządności, wyzwania samorządnościˮ. Samorząd Terytorialny 1–2.
Rulka Marcin. 2017. Ekspertyza na temat zgodności projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych (druk nr 2001) – w części zmieniającej przepisy kodeksu wyborczego – z europejskimi standardami wyborczymi. Warszawa: Biuro Analiz Sejmowych. Rost Antoni. 2011. Samorząd gminny jako forma demokracji lokalnej. W Wokół Konstytucji i zdrowego rozsądku Circum constitutionem rationemque sanam. Prace dedykowane Profesorowi Tadeuszowi Smolińskiemu. Red. Jerzy Ciapała, Antoni Rost. Szczecin–Jarocin: Uniwersytet Szczeciński–WSHE w Jarocinie.
Sarnecki Paweł. 2011. Rzeczpospolita Polska państwem jednolitym. W Prawo konstytucyjne RP. Red. Paweł Sarnecki. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Sarnecki Paweł. 2013. Idea samorządności w strukturze społeczeństwa obywatelskiego. W Samo-rządy w Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. Red. Zbigniew Witkowski, Agnieszka Bień-Ka-cała. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Sarnecki Paweł. 2016. Komentarz do art. 16.WKonstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Red. Leszek Garlicki, Marek Zubik. Tom I. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Skoczylas Andrzej, Piątek Wojciech. 2016. Komentarz do art. 16.W Konstytucja RP. Komentarz. Art. 1–86. Tom. I. Red. Marek Safjan, Leszek Bosek. Warszawa: C.K. Beck. Skotnicki Krzysztof. 2012. Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 lipca 2011 r. (sygn. akt K 9/11). Przegląd Sejmowy 1 (108).
Skotnicki Krzysztof. 2015. W sprawie czynnego prawa wyborczego w wyborach do organów gminy. W Ustroje, tradycje i porównania. Księga jubileuszowa dedykowana prof. dr hab. Ma-rianowi Grzybowskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin. Red. Piotr Mikuli, Andrzej Kulig, Janusz Karp, Grzegorz Kuca. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Skotnicki Krzysztof. 2017. W sprawie konieczności zmian konstytucyjnej regulacji cenzusów wyborczych. W Mikrokomentarz dla Maksiprofesora. Księga Jubileuszowa profesora Leszka Garlickiego. Red. Marek Zubik. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Skotnicki Krzysztof. 2020. Minimalny czas zamieszkiwania jako cenzus wyborczy. W Konstytucjonalizm polski. Refleksje z okazji Jubileuszu 70-lecia urodzin i 45-lecia pracy naukowej Profesora Andrzeja Szmyta. Red. Agnieszka Gajda, Krzysztof Grajewski, Anna Rytel-Warzocha, Piotr Uziębło, Marcin M. Wiszowaty. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego. Skrzydło Wiesław. 2009. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer.
Skrzydło Wiesław, Grabowska Sabina, Grabowski Radosław (red.). 2009. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz encyklopedyczny. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
Stępień Jerzy. 2015. „Kształt reaktywowanego samorządu terytorialnego w zamierzeniu jego twórców”. Samorząd Terytorialny 1–2.
Szewc Tomasz. 2005. Dostosowanie prawa polskiego do zasad Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego. Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Branta.
Tuleja Piotr. 2010. Konstytucyjne podstawy biernego prawa wyborczego do organów samorządu terytorialnego. W Amicushominis et defensor iustitiae. Księga Jubileuszowa w 70. rocznicę urodzin Sędziego Ferdynanda Rymarza. Red. Dariusz Dudek, Maciej Gapski, Wojciech Łączkowski. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Tuleja Piotr. 2019. Komentarz do art. 16. W Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Red. Piotr Tuleja. Warszawa: Wolters Kluwer.
Uziębło Piotr. 2014. Cenzusy wyborcze XXI w. – potrzeba nowego podejścia. Toruń: Centrum Studiów Wyborczych.
Wierzbica Anna. 2014. Referendum i wybory oraz zarządzenia i uchwały jednostek samorządu terytorialnego. W Referendum i wybory oraz zarządzenia i uchwały jednostek samorządu terytorialnego. Red. Anna Wierzbica. Warszawa: Biblioteka Sejmowa. Zimmermann Jan. 2016. Prawo administracyjne. Warszawa: Wolters Kluwer.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. 1997, nr 78, poz. 483 ze zm.).
Dyrektywa Rady 94/80/WE z 19 grudnia 1994 r. ustanawiająca szczegółowe warunki wykony-wania prawa głosowania i kandydowania w wyborach lokalnych przez obywateli Unii, mających miejsce zamieszkania w państwie członkowskim, którego nie są obywatelami (Dz. Urz. WE L 3682 z 31.12.1994 r.).
Europejska Karta Samorządu Lokalnego, sporządzona w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. 1994, nr 124, poz. 607; sprostowanie: Dz. U. 2006, nr 154, poz. 1107).
Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (t.j. Dz. U. 2020 poz. 2072).
Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy (Dz. U. 2011, nr 21, poz. 112 z późn. zm.). Poselski projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych, druk sejmowy nr 2001, kadencja VIII.
Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 9 czerwca 2016 r., sygn. akt 41939/07, LEX nr 2051148.
