Wielojęzyczność i wielokulturowość przedwojennego Lwowa i Czerniowiec w świetle frazematyki

_________________________________

Autor

DOI:

https://doi.org/10.26485/RKJ/2019/67/20

Słowa kluczowe:

frazematyka, polszczyzna przedwojennego Lwowa, polszczyzna przedwojennych Czerniowiec

Abstrakt

Artykuł dotyczy frazematyki polszczyzny przedwojennego Lwowa i Czerniowiec. Miasta te były wielojęzyczne i wielokulturowe, a język polski był tam reprezentowany przez dialekt południowokresowy. Obce wpływy we frazematyce Lwowa i Czerniowiec dają się ująć jako cytaty, kalki, półkalki, a także zapożyczenia leksykalne, na podstawie których powstały frazemy. Ogólnie rzecz ujmując, omówione w artykule jednostki można podzielić na dwie grupy. Z jednej strony mamy do czynienia z frazemami charakterystycznymi dla przedwojennego Lwowa i Czerniowiec, nieznanymi właściwie poza tymi miastami czy szerzej – poza Galicją Wschodnią i Bukowiną Karpacką. Jest to szczególnie widoczne we frazematyce nawiązującej do języka rumuńskiego. Z drugiej strony frazematyka południowokresowa z wpływami niemieckimi wykazuje pewne podobieństwo do frazematyki dialektalnej tych części Polski, które były wystawione na silne oddziaływanie języka niemieckiego.

 

BIBLIOGRAFIA

Chlebda Wojciech, 2010, Frazematyka, w: J. Bartmiński, red., Współczesny język polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 335–342.

Feleszko Kazimierz, 2002, Bukowina moja miłość, t. 1: Język polski na Bukownie Karpackiej do 1945 roku, A. Żor, red., Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.

Fredro Aleksander, 1880, Zapiski starucha, w: tegoż, Dzieła, t. X, Gebethner i Wolff, Warszawa.

Greń Zbigniew, Krasowska Helena, 2008, Słownik górali polskich na Bukowinie, Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, Fundacja Slawistyczna, Warszawa.

Janów Jan, 1938, Wpływ słownictwa rumuńskiego na Podkarpacie, osobliwie na gwarę huculską. II: Pochodzenie Hucułów w świetle zapożyczeń, „Sprawozdania Towarzystwa Naukowego we Lwowie”, t. XVII, nr 1, s. 15–27.

Krasowska Helena, 2000, Uwagi o sytuacji językowej w Pance, w: K. Feleszko, red., O Bukowinie. Razem czy oddzielnie?, Pilski Dom Kultury, Instytut Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa–Piła, s. 327–332.

Krasowska Helena, 2004, Sytuacja języka polskiego w kilku miejscowościach na Bukowinie północnej zamieszkałych przez Górali bukowińskich, w: S. Iachimovschi, E. Wieruszewska, red., Relacje polsko-rumuńskie. Materiały z sympozjum/ Relaţii polono-române. Materialele simpozionului, Związek Polaków w Rumunii, Suczawa, s. 95–104.

Krasowska Helena, 2005, Stan badań językowych grupy górali bukowińskich, w: S. Iachimovschi, E. Wieruszewska, red., Bliżej siebie. W kręgu relacji polsko-rumuńskich / Masi aproape unii de alţii. In lumena relatiilor polono-române, Związek Polaków w Rumunii, Suczawa, s. 25–32.

Krasowska Helena, 2006, Górale polscy na Bukowinie Karpackiej. Studium socjolingwistyczne i leksykalne, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa.

Krasowska Helena, 2010a, Język Polaków na Bukowinie Karpackiej, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej”, t. 45, s. 175–186.

Krasowska Helena, 2010b, Sytuacja socjolingwistyczna Polaków bukowińskich, „Acta Baltico-Slavica”, t. XXXIV, s. 185–195.

Lehr-Spławiński Tadeusz, 1914, O mowie Polaków w Galicyi Wschodniej, „Język Polski”, R. 2, s. 40–51.

Obara Jerzy, 1986, Hybrydy i półkalki na tle innych jednostek językowych obcego i rodzimego pochodzenia, w: S. Warchoł, red., Formacje hybrydalne w językach słowiańskich, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Wydział Humanistyczny, Lublin, s. 59–73.

Obara Jerzy, 1989a, Teoretyczne problemy kalkowania, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.

Obara Jerzy, 1989b, Kalka jako jeden z przejawów interferencji językowej, „Rozprawy Slawistyczne”, t. 4, s. 185–210.

Pluta Feliks, 1974, Zwroty tautologiczne w języku polskim na tle słowiańskim, „Prace Filologiczne”, t. XXV, s. 437–440.

Rak Maciej, 2009, Frazeologia w Słowniku Kazimierza Feleszki, w: S. Iachimovschi, E. Wieruszewska-Calistru, red., Polska i Rumunia – od historycznego sąsiedztwa do europejskiego partnerstwa. Materiały z sympozjum / Polonia şi România – de la vecinătatea istorică la parteneriatul european. Materialele simpozionului, Związek Polaków w Rumunii, Suczawa, s. 297–306.

Rak Maciej, 2010, Zapożyczenia we frazeologii polszczyzny Lwowa na materiale „Słownika” Z. Kurzowej, w: P. Gricenko, N. Hobzej, red., Diałektołogiczni studiji 9: Zapozyczennia ta interferencija, Instytut Ukrajinoznawstwa im. I. Kripiakewycza NANU, Lwiw, s. 105–112.

Rak Maciej, 2016, Kilka uwag o socjolekcie przestępczym polszczyzny przedwojennego Lwowa, „Socjolingwistyka”, t. 30, s. 133–145.

Rulikowski Edward, 1879, Zapiski etnograficzne z Ukrainy, „Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajowej”, t. III, cz. 3, s. 62–166.

Seiffert-Nauka Irena, 1992, Dawny dialekt miejski Lwowa, cz. 1: Gramatyka, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.

Staszewski Stanisław, 1985, Półkalki, kalki, zapożyczenia i hybrydy we frazeologii, w: M. Basaj, D. Rytel, red., Z problemów frazeologii polskiej i słowiańskiej II, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź, s. 215–218.

Szturm de Sztrem Edward, red., 1932, Wiadomości statystyczne Głównego Urzędu Statystycznego 1932, Nakładem Głównego Urzędu Statystycznego, Warszawa.

Treder Jerzy, 1989, Frazeologia kaszubska a wierzenia i zwyczaje (na tle porównawczym), Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie, Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Wejherowskiej, Wejherowo.

Vojtowycz Walerij, 2005, Ukrajinska mifołogija, Lybid', Kyjiw, https://uk.wikipedia.org/wiki/Населення_Чернівців (dostęp: 25.03.2019).

Pobrania

Opublikowane

2020-01-19

Jak cytować

Rak, M. (2020). Wielojęzyczność i wielokulturowość przedwojennego Lwowa i Czerniowiec w świetle frazematyki: _________________________________. Rozprawy Komisji Językowej, 67, 299–312. https://doi.org/10.26485/RKJ/2019/67/20

Numer

Dział

Artykuły