Моделювання лінгвопоетичного коду топоніма Варшава в українському дискурсі

Abstrakt

W artykule przedstawiono wyniki analizy językowo-poetyckiego kodu toponimu Warszawa, który reprezentuje „obcą” kulturę w dyskursie ukraińskim w XVIII–XXI wieku. Ustalono, że kształtowa­nie takiego kodu koncentruje się przede wszystkim na płaszczyźnie wydarzeń historycznych. Au­tor stwierdza, że wynika to z bliskości terytorialnej oraz wspólnej przeszłości obu krajów, a także z politycznego znaczenia Polski dla Ukrainy. Pisarze najczęściej aktualizują tę ekstralingwistycz­ną informację, która dotyczy tematyki wojskowej. Produktywne jest nadanie analizowanej nazwie własnej cech choronimu przy jednoczesnej aktualizacji takich znaczeń, jak ‘imperializm’, ‘niewolnictwo’ czy ‘europejskość’, zastosowanie interakcji onimicznej (toponimiczno-toponimicznej, toponimiczno-antroponimicznej). Znaczenie ‘stolica’ uwypuklają kontekstowe leksemy państwowość, państwo, ojkonimiczno-choronimiczna para Warszawa – Rzeczpospolita. Toponim Warszawa to tak­że wyznacznik przestrzeni „obcej” w odpowiedniej opozycji binarnej, wówczas gdy wyznacznikiem „swojej” przestrzeni staje się, wbrew oczekiwaniom, nie korelacyjny ojkonim Kijów, lecz choronim Ukraina. Nie w pełni realizowano potencjał tła ojkonimu związany z semantyką stolicy, toposem miasta. Poprzez ustalenie toponimiczno-teonimicznej korelacji odbywa się poetycka sakralizacja analizowanego onimu. Zasadniczo pole informacyjne nazwy własnej Warszawa w ukraińskim dys­kursie poetyckim przejawia się asymetrycznie, z przewagą segmentu historycznego i zauważalną obecnością segmentu społeczno-kulturowego.