Współczynnik humanistyczny Floriana Znanieckiego w nowych kontekstach doświadczeń autobiograficznych

Autor

DOI:

https://doi.org/10.26485/PS/2020/69.2/5

Słowa kluczowe:

pragmatyzm, współczynnik humanistyczny, doświadczenie, działanie, metoda autobiograficzna

Abstrakt

Artykuł podnosi kwestię aktualności refleksji Floriana Znanieckiego, jednego z najbardziej oryginalnych polskich socjologów XX wieku. W centrum rozważań stawiamy jednak współczynnik humanistyczny, który jako jedno z podstawowych pojęć Znanieckiego stanowi inspirację do analiz problemu wielozmysłowości doświadczenia. Zawarte w tekście odniesienia do pragmatyzmu i warsztatowo-źródłowych problemów metody autobiograficznej mają na celu podkreślenie ważności doświadczenia i działania. Doświadczenie, będące cechą tego współczynnika, należy rozpatrywać w perspektywie nowoczesnych obszarów działań twórczych, które, po pierwsze, wymuszają na podmiotach odpowiedni charakter kompetencji. Po drugie, dzięki zakorzenianiu w coraz intensywniej rozwijających się obszarach doświadczeń multimedialnych pomagają trafniej formułować ważne problemy badawcze. Chodzi zwłaszcza o problemy dotyczące tych dziedzin rzeczywistości, w których wielozmysłowość rejestracji doświadczenia pozwala zbliżyć horyzonty potocznych i eksperckich interpretacji. Szansa na to zbliżenie tkwi w pracy nad sposobami powiązań pojęć przeżyciowych i formalnych, stosowanych zarówno w działaniach teoretycznych, jak i praktycznych.

Bibliografia

Baert Patrick, Filipe Carreira da Silva. 2010/2013. Teorie społeczne w XX wieku i dzisiaj, tłum. S. Burdziej. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.

Bergson Henri. 1907/2004. Ewolucja twórcza, tłum. F. Znaniecki. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa.

Bielecka-Prus Joanna. 2014. „Po co nam autoetnografia? Krytyczna analiza autoetnografii jako metody badawczej”. Przegląd Socjologii Jakościowej 10(3): 76–95. www.przegladsocjologiijakosciowej. org [dostęp: 22.11.2015].

Buchner Anna, Maciej Maryl. 2015. Nowi literaci. Warsztat twórczy blogerów w kontekście współczesnych przemian kultury literackiej. W: Rzeczywistość i zapis. Problemy badania tekstów w naukach społecznych i humanistycznych, W. Doliński, J. Żurko, K. Grzeszkiewicz-Radulska, S. Męcfal (red.), 33–51. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Depraz Natalie. 2006/2010. Zrozumieć fenomenologię. Konkretna praktyka, tłum. A. Czarnacka. Warszawa: Oficyna Naukowa.

Dobrowolska Joanna. 2018. Dramat jako dokument osobisty? Tkacze Gerharta Hauptmanna w świetle kategorii świadectwa i literackich form zapisu doświadczenia. W: Zanurzeni w codzienności. Analizy pogranicza literatury i biografii, W. Doliński, G. Woroniecka, M. Stabrowski

(red.), 111–136. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Donguy Jacques. 2014. Poezja eksperymentalna. Epoka cyfrowa (1953–2007), tłum. M. Madej. Gdańsk: Wydawnictwo słowo/obraz terytoria.

Dulczewski Zygmunt. 1984. Florian Znaniecki. Życie i dzieło. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.

Glaser G. Barney, Anselm L. Strauss. 1967/2009. Odkrywanie teorii ugruntowanej. Strategie badania jakościowego, tłum. M. Gorzko. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.

Grathoff Richard. 1999. Od rzeczywistości kulturowej do nauk o kulturze. Chicago–Poznań– Champaign: trajektoria pracy socjologa. W: Teoria socjologiczna Floriana Znanieckiego a wyzwania XXI wieku, E. Hałas (red.), 11–37. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego

Uniwersytetu Lubelskiego.

Grzeszkiewicz-Radulska Katarzyna, Aneta Krzewińska. 2015. „O tym, jak napisać biografię naukową (łódzka szkoła metodologiczna)”. Przegląd Socjologiczny 64(4): 27–49.

Hałas Elżbieta. 1991. Znaczenia i wartości społeczne. O socjologii Floriana Znanieckiego. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

Hałas Elżbieta. 2001. Symbole w interakcji. Warszawa: Oficyna Naukowa.

Hopfinger Maryla. 2010. Literatura i media po 1989 roku. Warszawa: Oficyna Naukowa.

Jakubczak Franciszek. 2000. „Po dwudziestu trzech latach – najważniejsze i najtrudniejsze. Słowo od Redakcji”. Pamiętnikarstwo Polskie 1–2(26–27): 3–12.

Kacperczyk Anna. 2014. „Autoetnografia – technika, metoda, nowy paradygmat? O metodologicznym statusie autoetnografii”. Przegląd Socjologii Jakościowej 10(3): 32–74. www.przegladsocjologiijakosciowej.org [dostęp: 16.10.2015].

Kafar Marcin. 2016. „Prawdziwe zmyślenie” w praktyce badawczej. Między doświadczaniem „bycia w terenie” a doświadczaniem literatury – podróż z Paulem Austerem. W: Auto/biograficzne aspekty praktyk poznawczych, M. Kafar (red.), 147–172. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu

Łódzkiego.

Kaźmierska Kaja. 2007. „Ramy społeczne pamięci”. Kultura i S połeczeństwo 51(2): 3–23.

Kilias Jarosław. 2017. Goście ze Wschodu. Socjologia polska lat sześćdziesiątych XX wieku

a nauka światowa. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.

Kmita Jerzy. 1985. Kultura i poznanie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Kotowa Barbara. 1999. Kulturowe a priori poznania. W: Wiedza a założeniowość, A. Motycka (red.), 43–56. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.

Krasowska Agata. 2016. Piszę więc jestem. Stawanie się podmiotowości w tekstach. W: Rzeczywistość i zapis. Problemy badania tekstów w naukach społecznych i humanistycznych, W. Doliński, J. Żurko, K. Grzeszkiewicz-Radulska, S. Męcfal (red.), 67–82. Łódź: Wydawnictwo

Uniwersytetu Łódzkiego.

Kubala Konrad. 2019. Racjonalność w dyskursach o pracy w P olsce (po)tranformacyjnej. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Kubera Jacek, Łukasz Skoczylas (eds.). 2017. Contemporary migrations in the humanistic coefficient perspective. Florian Znaniecki’s thought in today’s social science research. Frankfurt am Main: Peter Lang Edition.

Kubera Jacek, Łukasz Skoczylas, Żaneta Szerksznis. 2017. Towards a revival of Znaniecki’s achievements? Florian Znaniecki’s theory and methodology: Their presence in citation databases and possible applications in contemporary migration studies. In: Contemporary

migrations in the humanistic coefficient perspective. Florian Znaniecki’s thought in today’s social science research, J. Kubera, Ł. Skoczylas (eds.), 215–249. Frankfurt am Main: Peter Lang Edition.

Kuhn S. Thomas. 1996/2009. Struktura rewolucji naukowych, tłum. H. Ostromęcka. Warszawa: Aletheia.

Kuliniak Radosław, Dorota Leszczyna, Mariusz Pandura, Łukasz Ratajczak (red.). 2017. Korespondencja Władysława Weryhy z K azimierzem Twardowskim. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.

Kuszyk-Bytniewska Mariola. 2008. „Odkrywanie Znanieckiego. O niezrealizowanej recepcji Floriana Znanieckiego”. Rocznik Lubuski 34(2): 123–141.

Kuszyk-Bytniewska Mariola. 2013. „Znaniecki i H usserl o rzeczywistości kulturowej i jej badaniu. Onto-epistemologiczna interpretacja współczynnika humanistycznego”. Studia metodologiczne 31: 145–181.

Leśniewski Norbert. 2001. O hermeneutyce doświadczenia (na przykładzie Diltheya i H eideggera). W: Doświadczenie, T. Buksiński (red.), 141–162. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii Uniwersytetu Adama Mickiewicza.

Manterys Aleksander. 2000. Klasyczna idea definicji sytuacji. Warszawa: Instytut Stosowanych Nauk Społecznych UW.

Marciniak Łukasz. 2012. Paradygmat kodowania (Coding paradigm) i zogniskowane kodowanie kategorii (Axial coding). W: Słownik socjologii jakościowej, K.T. Konecki, P. Chomczyński (red.), 215–218. Warszawa: Difin.

McLuhan Marshall. 1962/2017. Galaktyka Gutenberga. Tworzenie człowieka druku, tłum. A. Wojtasik. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.

Mokrzycki Edmund. 1971. Założenia socjologii humanistycznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Nellen Klaus. 1993. „Język” i „świat przeżywany” w myśli Husserla. W: Świat przeżywany. Fenomenologia i nauki społeczne, Z. Krasnodębski, K. Nellen (tłum. i red.), 130–152. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Pieniążek Marek. 2018. „Wiersze bez tekstu”. Poetyckie interfejsy w technologii rzeczywistości rozszerzonej (AR). W: Zanurzeni w codzienności. Analizy pogranicza literatury i biografii, W. Doliński, G. Woroniecka, M. Stabrowski (red.), 171–190, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Piotrowski Andrzej. 1998. Ład interakcji. Studia z socjologii interpretatywnej. Łodź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Płoszczyniec Antoni. 2018. Henryka Elzenberga sposób życia podług wartości – w świetle Kłopotu z istnieniem. W: Zanurzeni w codzienności. Analizy pogranicza literatury i biografii, W. Doliński, G. Woroniecka, M. Stabrowski (red.), 69–94. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu

Warszawskiego.

Sitek Wojciech. 2010. Paradygmaty, aporie i instytucjonalizacja socjologii w kontekście twórczości Floriana Znanieckiego. W: Socjologia humanistyczna Floriana Znanieckiego. Przesłanie dla współczesności, E. Hałas, A. Kojder (red.), 133–142. Warszawa: Wydawnictwo

Uniwersytetu Warszawskiego.

Szacki Jerzy. 1986. Znaniecki. Warszawa: Wiedza Powszechna.

Szczepański Jan. 1967. Socjologia. Rozwój problematyki i metod. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Szlachcicowa Irena. 2018. Liryczne mgły i ślady codzienności – o trudzie zapisywania i czytania świata. W: Zanurzeni w codzienności. Analizy pogranicza literatury i biografii, W. Doliński, G. Woroniecka, M. Stabrowski (red.), 27–48. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Świda-Ziemba Hanna. 2003. Urwany lot. Pokolenie inteligenckiej młodzieży powojennej świetle listów i pamiętników z lat 1945–1948. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Tuchańska Barbara. 2014. „Nauka a codzienność”. Nauka 3: 79–101.

Wejland Andrzej Paweł. 2011. Horyzont – nawrócenie – narracja. Tożsamość i obcość w naukowym świecie humanistów. W: Biografie naukowe. Perspektywa transdyscyplinarna, M. K afar (red.), 15–35. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Wierzchosławski P. Rafał. 2016. Florian Znaniecki, Alfred Schutz, milieu analysis and expert studies. In: Life-world, intersubjectivity and culture. Contemporary dilemmas, E. Hałas (ed.), 244–262. Frankfurt am Main: Peter Lang.

Wincławski Włodzimierz. 2002. „Wyimki z kalendarza socjologii polskiej”. Przegląd Socjologiczny 51(1): 191–234.

Wincławski Włodzimierz, Lucyna Stetkiewicz. 2011. „Listy Eileen i Floriana Znanieckich do Józefa Chałasińskiego z lat 1933–1960”. Roczniki Historii Socjologii 1: 159–168.

Woroniecka Grażyna. 2013. „Badania na małych próbach celowych – kilka refleksji z perspektywy budowania teorii”. Przegląd Socjologiczny 62(1): 33–42.

Ziółkowski Marek. 2010. Człowiek jako twórca wiedzy. Podmiotowość a uwarunkowania kulturowe i społeczne. W: Socjologia humanistyczna Floriana Znanieckiego. Przesłanie dla współczesności, E. Hałas, A. Kojder (red.), 163–178. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Znaniecki Florian. 1991/1919. Rzeczywistość kulturowa. W: „Humanizm i poznanie” i inne pisma filozoficzne, F. Znaniecki, 459–928. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Znaniecki Florian. 2008/1934. Metoda socjologii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Znaniecki Florian. 1992/1952. Nauki o kulturze. Narodziny i rozwój, tłum. J. Szacki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Znaniecki Florian. 1988/1922. Wstęp do socjologii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN

Pobrania

Opublikowane

2020-08-14

Jak cytować

Doliński, W. (2020). Współczynnik humanistyczny Floriana Znanieckiego w nowych kontekstach doświadczeń autobiograficznych. Przegląd Socjologiczny, 69(2), 95–111. https://doi.org/10.26485/PS/2020/69.2/5

Numer

Dział

ARTYKUŁY