„Chłop polski w Europie i Ameryce” a brak kwestii przywództwa etnicznego

Abstrakt

Thomas i Znaniecki zainteresowali się badawczo problematyką migracji międzynarodowych mniej więcej w tym samym czasie, to znaczy na początku XX wieku. Od rozpoczęcia współpracy, skupiali się, przez całą dekadę, na emigracji z ziem polskich do Europy Zachodniej, a później do USA, jednej klasy społecznej – chłopów. Zainteresowania Znanieckiego kwestiami etnicznymi (w tym narodowymi) trwały również i po I wojnie światowej. Thomas skoncentrował się natomiast na innych, ogromnie ważnych z punktu widzenia socjologii i psychologii społecznej zagadnieniach, co przyczyniło się do wzmocnienia jego prestiżu jako teoretyka społecznego, i tylko w ograniczonym zakresie kontynuował swe wcześniejsze teoretyczne zainteresowania „typami imigrantów”. Publikował pod innymi nazwiskami. Stąd niniejszy artykuł skupia się na dorobku Znanieckiego. Wydaje się absurdem pytanie o to, dlaczego Thomas i Znaniecki nie badali czegoś innego niż to, co interesowało ich przede wszystkim – czemu nie studiowali losów innych niż chłopi polskich grup klasowych, aktywnie uczestniczących w migracjach międzynarodowych. Jednakże istnieją dobre powody aby spytać o to, dlaczego sposób zorganizowania zbiorowości polskich imigrantów do Ameryki nie został głębiej przebadany pod względem teoretycznym w klasycznym Dziele. W opinii autora niniejszego artykułu, gdyby Znaniecki był bardziej socjologicznie zainteresowany niektórymi tematami (jak na przykład przywództwo), które później stały się dla niego bardzo ważne, trafniej przebadałby procesy społecznej organizacji zbiorowości migracyjnych.