REGIONALNE PISARSTWO KOBIET W LATACH 1919–1939. W STRONĘ GEOPOETYKI I KOMPARATYSTYKI (WSTĘPNE ROZPOZNANIA)
DOI:
https://doi.org/10.26485/PP/2020/75/3Słowa kluczowe:
pisarstwo regionalne; pisarki; literatura; autobiografia; Polska międzywojenna; Europa; geopoetyka; podejście porównawczeAbstrakt
Literary texts, and especially those that are aesthetically mediocre or even pretentious, have been an important platform for political expression in the interwar Europe. A significant number of Polish (and foreign) women writers in the 1920s and 1930s, such as Wanda Miłaszewska, Zofia Kossak, Pola Gojawiczyńska, and Halina Krahelska – to mention only a few representative names – wrote many personal and fictional narratives about female experience, regional culture, and collective identity. However, while male writers’ contribution to literary regionalism has been well documented, the contribution of female authors to the development of regional writing and regional identities has not been explored as thoroughly as it ought to be. This article proposes a new approach to analyzing regional women’s writing by drawing particularly on studies of women’s literature, comparative literature, and geopoetics. It poses a number of research questions whose aim is to spark a debate in this area.
Bibliografia
Anderson Benedict. 1983/1997. Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu. Przeł. Stefan Amsterdamski. Kraków–Warszawa: Znak–Fundacja im. Stefana Batorego. ISBN: 978-83-7006-612-3.
Bakuła Bogusław. 2006. Kolonialne i postkolonialne aspekty polskiego dyskursu kresoznawczego (zarys problematyki). „Teksty Drugie”, nr 6. ISSN: 0867-063-3. S. 11–33.
Blickle Peter. 2002. Heimat. A Critical Theory of the German Idea of Homeland. Rochester: Camden House. ISBN: 978-15-7113-303-8.
Blickle Peter. 2012. Gender, Space, and Heimat. W: Heimat: At the Intersection of Memory and Space. Red. Friederike Eigler, Jens Kugele. Berlin: de Gruyter. ISBN: 978-31-1029-187-2. S. 53–70.
Brach-Czaina Jolanta. 1992. Szczeliny istnienia. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy. ISBN: 978-83-0602-287-2.
Conradson David. 2007. Freedom, Space and Perspective: Moving Encounters with Other Ecologies. W: Emotional Geographies. Red. Joyce Davidson, Liz Bondi, Mick Smith. London–New York: Ashgate. ISBN: 0-7546-7107-0. S. 103–116.
Davey Frank. 1998. Towards the Ends of Regionalism. W: A Sense of Place: Re-Evaluating Regionalism in Canadian and American Writing. Red. Christian Riegel, Herb Wyile. Edmonton, Alberta: University of Alberta Press. ISBN: 978-08-8864-310-0. S. 1–18.
Dąbrowski Mieczysław. 2001. Swój/obcy/inny. Z problemów interferencji i komunikacji międzykulturowej. Izabelin: Świat Literacki. ISBN: 978-83-8861-214-5.
Durejko Agnieszka. 2003. Pejzaż inflancki w twórczości Kazimiery Iłłakowiczówny. „Nasz Czas”, nr 7. ISSN: 1641-7933 [online]. Protokół dostępu: http://nasz-czas.tripod.com/307/11_illakow.html [10.09.2019].
Durczak Joanna. 2010. Rozmowy z ziemią: Tradycja przyrodopisarstwa w literaturze amerykańskiej. Lublin: Wydawnictwo UMCS. ISBN: 978-83-2273-185-7.
Fetterley Judith, Pryse Marjorie. 2003. Writing Out Of Place. Regionalism, Women, and American Literary Culture. Urbana–Chicago: University of Illinois Press. ISBN: 978-02-5207-258-1.
Fik Ignacy. 1939. 20 lat literatury polskiej (1918–1938). Kraków: Czytelnik.
Filipowicz-Tokarska Ksymena. 2015. Kobiece narracje regionalne (na przykładzie twórczości Ireny Dowgielewicz i Henryki Wolnej). W: Polskie pisarstwo kobiet w wieku XX: procesy i gatunki, sytuacje i tematy. Red. Ewa Kraskowska, Bogumiła Kaniewska. Poznań:
Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza. ISBN: 978-83-2322-871-4. S. 461–474.
Gajdis Anna. 2014. Odległa prowincja. Prusy Wschodnie w prozie pisarzy niemieckich (1866–1945). Wrocław: ATUT. ISBN: 978-83-7977-022-9.
Głuszenia Jan. 1997. Maria Rodziewiczówna: strażniczka kresowych stanic. Wyd. 2. popr. i rozsz. Warszawa: „Alfa-Wero”. ISBN: 978-83-7179-019-5.
Gojawiczyńska Pola. 1937. Górnoślązaczka. Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze „Rój”.
Hadaczek Bogdan. 1993. Kresy w literaturze polskiej XX wieku: szkice. Szczecin: „Ottonianum”. ISBN: 978-83-7041-096-4.
Kleßmann Christoph, Traba Robert. 2011. Kresy und deutscher Osten. Vom Glauben an die historische Mission – oder Wo liegt Arkadien? W: Deutsch-polnische Erinnerungsorte. Vol. 3. Red. Hans H. Hahn, Robert Traba. Paderborn: Ferdinand Schöningh. ISBN: 978-35-0677-341-8. S. 37–70.
Kolbuszewski Jacek. 1993. Literackie oblicza regionalizmu. W: Region, regionalizm– pojęcia i rzeczywistość. Red. Kwiryna Handke. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy. ISBN: 978-83-9001-179-0. S. 181–194.
Kolbuszewski Stanisław. 1933/2016. Regionalizm jako zjawisko literackie. W: Regionalizm literacki w Polsce. Zarys historyczny i wybór źródeł. 2016. Red. Zbigniew Chojnowski, Małgorzata Mikołajczak. Kraków: Universitas. ISBN: 97883-242-2863-8. S. 187–190.
Kossak Zofia. 1923/1996. Pożoga. Wspomnienia z Wołynia 1917–1919. Warszawa: PAX. ISBN: 978-83-2111-540-5.
Kossak Zofia. 1932/1967. Nieznany kraj. Warszawa: PAX.
Kossak Zofia. 1933. Z dziejów Śląska. Poznań: Drukarnia Dziennika Poznańskiego.
Krahelska Halina. 1938. Zdrada Heńka Kubisza. Powieść. Warszawa: Wydawnictwo Nowej Biblioteki Społecznej.
Kraskowska Ewa. 1999. Piórem niewieścim. Z problemów prozy kobiecej dwudziestolecia międzywojennego. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza. ISBN: 978-83-2321-320-8.
Kraskowska Ewa. 2000. O tak zwanej „kobiecości” jako konwencji literackiej. W: Krytyka feministyczna. Siostra teorii i historii literatury. Red. Grażyna Borkowska, Liliana Sikorska. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN. ISBN: 978-83-8745-666-5. S. 200–211.
Kresy w literaturze. Twórcy dwudziestowieczni. 1996. Red. Eugeniusz Czaplejewicz, Edward Kasperski. Warszawa: Wiedza Powszechna. ISBN: 978-83-2141-105-7.
Kubińska Olga. 2018. „Pograniczność”: Rachel Korn, Debora Vogel, Irena Klepfisz jako poetki jidyszowe w polisystemie literatury polskiej. W: Formy (nie)obecności. Szkice o współczesnej poezji kobiet. Red. Joanna Grądziel-Wójcik, Agnieszka Kwiatkowska, Edyta Sołtys-
-Lewandowska. Kraków: Universitas. ISBN: 978-83-2423-489-9. S. 175–185.
Kuroczka Katarzyna. 2017. Literatura polskojęzyczna na Górnym Śląsku w latach 1922–1939. W: Encyklopedia Województwa Śląskiego. T. 4 [online]. Protokół dostępu: http://ibrbs.pl/mediawiki/index.php/Literatura_polskoj%C4%99zyczna [20.12.2019].
Literatur und Provinz. Das Konzept ‘Heimat’ in der neueren Literatur. 1986. Red. Hans--Georg Pott. Paderborn: Ferdinand Schöningh. ISBN: 978-35-0678-112-3.
Literatura polsko-żydowska 1981–1918. Studia i szkice. 2018. Red. Zuzanna Kołodziejska--Smagała, Maria Antosik-Piela. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. ISBN: 978-83-2334-497-1.
Łopalewski Stanisław. 1931/2016. Regionalizm a literatura. W: Regionalizm literacki w Polsce. Zarys historyczny i wybór źródeł. 2016. Red. Zbigniew Chojnowski, Małgorzata Mikołajczak. Kraków: Universitas. ISBN: 97883-242-2863-8. S. 153–156.
Marzec Lucyna. 2017. Litwa wyobrażona Kazimiery Iłłakowiczówny. W: Wspólnota wyobrażona. Pisarki Europy Środkowej wobec problemów literackich, społecznych i politycznych lat 1914–1944/1945. Red. Grażyna Borkowska, Katarzyna Nadana-Sokołowska, Iwona Boruszkowska. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN. ISBN: 978-83-6583-253-5. S. 141–156.
McDowell Linda. 1999. Gender, Identity and Place: Understanding Feminist Geographies. Minneapolis: University of Minnesota Press. ISBN: 0-8166-3393-2.
Mecklenburg Norbert. 1982. Erzählte Provinz: Regionalismus und Moderne im Roman. Königstein: Athenäum.
Merchant Carolyn. 1980. The Death of Nature: Women, Ecology, and the Scientific Revolution. San Francisco: Harper & Row. ISBN: 0-06-250595-5.
Mikołajczak Małgorzata. 2016. Wstęp: Regionalizm w polskiej refleksji o literaturze (zarys problematyki i historia idei). W: Regionalizm literacki w Polsce. Zarys historyczny i wybór źródeł. Red. Zbigniew Chojnowski, Małgorzata Mikołajczak. Kraków: Universitas.
ISBN: 97883–242–2863–8. S. 9–83.
Miłaszewska Wanda. 1921. Cmentarz i sad. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha.
Miłaszewska Wanda. 1931. Czarna Hańcza. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha. Wznowienie: 1997. Suwałki–Łomianki: Wydawnictwo Hańcza – Ekoastra. ISBN: 83-904804-7-6.
Miłaszewska Wanda. 1935. Dusza domu. W: Dusza domu. Imionnik. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha. S. 24–27.
Miłosz Czesław. 2006. Rozmowy polskie 1979–1998. Kraków: Wydawnictwo Literackie. ISBN: 978-83-0803-874-1.
Morcinek Gustaw. 1933/2016. Regionalizm śląski. W: Regionalizm literacki w Polsce. Zarys historyczny i wybór źródeł. 2016. Red. Zbigniew Chojnowski, Małgorzata Mikołajczak. Kraków: Universitas. ISBN: 97883-242-2863-8. S. 165–168.
Nasadzki Edith. 1926. Heimat im Weichselland. Eine Erzählung aus schwerer Zeit (1919– 1926). Posen: Lutherverlag.
Orłowski Hubert. 2003. „Za górami, za lasami…” O niemieckiej literaturze Prus Wschodnich 1863–1945. Olsztyn: Borussia. ISBN: 978-83-8923-308-0.
Parr Hester, Philo Chris, Burns Nicola. 2007. ‘Not a Display of Emotions’: Emotional Geographies in the Scottish Highlands. W: Emotional Geographies. Red. Joyce Davidson, Liz Bondi, Mick Smith. London–New York: Ashgate. ISBN: 0-7546-7107-0. S. 87–102.
Polskie pisarstwo kobiet w wieku XX: procesy i gatunki, sytuacje i tematy. 2015. Red. Ewa Kraskowska, Bogumiła Kaniewska. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza. ISBN: 978-83-2322-871-4.
Prałat Katarzyna. 2014. Tożsamość jako wybór. „Polisemia”, nr 2. ISSN: 2082-3053 [online]. Protokół dostepu: http://www.polisemia.com.pl/numery-czasopisma/numer-2-2014-13/katarzyna-praat-tosamo-jako-wybr-sytuacja-pogranicza [12.12.2019].
Pryszczewska-Kozołub Adela. 1986. Pisarstwo Poli Gojawiczyńskiej. Warszawa– Wrocław: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. ISBN: 978-83-0102-434-5.
Regionalizm literacki w Polsce. Zarys historyczny i wybór źródeł. 2016. Red. Zbigniew Chojnowski, Małgorzata Mikołajczak. Kraków: Universitas. ISBN: 97883-242-2863-8.
Rodziewiczówna Maria. 1908. Byli i będą. Powieść z niedawnej przeszłości. Warszawa: Gebethner i Wolff.
Rose Gillian. 1993. Feminism and Geography: The Limits of Geographical Knowledge. Cambridge: Polity Press. E-Book. ISBN: 978-0-7456-6844-4.
Rybicka Elżbieta. 2014. Geopoetyka: przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich. Kraków: Universitas. ISBN: 978-83-2422-393-0.
Said Edward W. 2005. Orientalizm. Przeł. Monika Wyrwas-Wiśniewska. Poznań: Zysk i S-ka. ISBN: 83-7298-647-9.
Sapa Dorota. 1998. Między polską wyspą a ukraińskim morzem. Kresy południowo-wschodnie w polskiej prozie 1918–1988. Kraków: Universitas. ISBN: 978-83-7052-845-4.
Schlesien als literarische Provinz: Literatur zwischen Regionalismus und Universalismus. 2008. Red. Marek Adamski, Wojciech Kunicki. Leipzig: Leipziger Universitätsverlag. ISBN: 978-38-6583-244-3.
Skarlińska Ewelina. 2016. Olga Daukszta and the Borderlands of Polish Livonia. W: Representing and (De)Constructing Borderlands. Red. Grzegorz Moroz, Jacek Partyka. Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing. ISBN: 978-14-4388-708-3. S. 77–86.
Staniczkowa Łucja. 2009. Herosi i „chachary”. Portret Górnoślązaka w literaturze i publicystyce dwudziestolecia międzywojennego. Kraków: Impuls. ISBN: 978-83-7587-200-2.
Such News of the Land. U.S. Women Nature Writers. 2001. Red. Thomas S. Edwards, Elizabeth A. De Wolfe. Hanover–London: University Press of New England. ISBN: 978-15-8465-098-0.
Szpunar Karolina. 2017. Kazimiery Iłłakowiczówny dyskurs o utraconej ojczyźnie. „Tematy i Konteksty”, nr 7. ISSN: 2299-8365. S. 168–184.
Troczyński Konstanty. 1933/2016. Regionalizm w literaturze. W: Regionalizm literacki w Polsce. Zarys historyczny i wybór źródeł. 2016. Red. Zbigniew Chojnowski, Małgorzata Mikołajczak. Kraków: Universitas. ISBN: 97883-242-2863-8. S. 169–172.
Trott Magda. 1920. Die Heimat ruft. Roman aus dem oberschlesischen Abstimmungsgebiet. Breslau: Rekord-Verlag.
Turkiewicz Halina. 2008. Motywy bałtyckie w poezji Kazimiery Iłłakowiczówny. „Meninis Tekstas. Suvokimas. Analizė. Interpretacija”, nr 6. ISSN: 1648-1089. S. 215–222.
Uliasz Stanisław. 1994. Literatura Kresów – kresy literatury. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej. ISBN: 83-8624-605-7.
Verhandlungen der Identität: Literatur und Kultur in Schlesien seit 1945. 2004. Red. Jürgen Joachimsthaler, Walter Schmitz. Dresden: Thelem. ISBN: 978-39-3571-237-8.
Vonlanthen Isabelle, Schmid Ulrich. 2014. Literackie zawłaszczenie ziem polskich. W: Estetyka dyskursu nacjonalistycznego w Polsce 1926–1939. Red. Ulrich Schmid. Warszawa: Scholar. ISBN: 978-83-7383-6358. S. 214–244.
Wielkopolski alfabet pisarek. 2012. Red. Ewa Kraskowska, Lucyna Marzec. Poznań: Wydawnictwo WBPiCAK. ISBN: 978-83-62717-50-7.
Wielkopolski Słownik Pisarek. 2012. [Projekt on-line zrealizowany przez zespół Pracowni Krytyki Feministycznej Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Adama Mickiewicza]. Red. Agnieszka Gajewska, Ewa Kraskowska, Adriana Kovacheva, Lucyna Marzec. Protokół
dostępu: https://pisarki.fandom.com/wiki/Wielkopolski_S%C5%82ownik_Pisarek [26.03.2020].
Zegadłowicz Emil. 1928/2016. Wywodzimy się z ziemi. W: Regionalizm literacki w Polsce. Zarys historyczny i wybór źródeł. 2016. Red. Zbigniew Chojnowski, Małgorzata Mikołajczak. Kraków: Universitas. ISBN: 97883-242-2863-8. S. 133–136.
Żeromski Stefan. 1923/2016. Snobizm i postęp. W: Regionalizm literacki w Polsce. Zarys historyczny i wybór źródeł. 2016. Red. Zbigniew Chojnowski, Małgorzata Mikołajczak. Kraków: Universitas. ISBN: 97883-242-2863-8. S. 97–111.
