Gdzie ukrywano monety we wczesnośredniowiecznym Kaliszu i jego okolicach
DOI:
https://doi.org/10.26485/AAL/2020/66/2Słowa kluczowe:
wczesne średniowiecze, Kalisz, osadnictwo, obieg pieniężny, srebro, szlaki handloweAbstrakt
Celem artykułu jest przedstawienie miejsc, w których ukryto wczesnośredniowieczne monety na terenie Kalisza i okolic (Kalisz-Szałe, Kalisz-Zawodzie, Kalisz-Rajsków, Jastrzębniki i Kalisz Dobrzec). Dotychczasowe badania Małgorzaty i Mirosława Andrałojciów, Patrycji Silskiej i Piotra Szyngiery, dotyczące kontekstu archeologicznego deponowanych w X, XI i początkach XII wieku zespołów srebrnych wykazały, że depozyty z Wielkopolski ukrywane były przede wszystkim poza terenami zamieszkałymi: osadami i grodami. Większość analizowanych znalezisk pochodzi z dużych osad, funkcjonujących również w okresie późnego średniowiecza i czasów nowożytnych, a tylko monety z Kalisza-Szałe ukryto na terenie krótko istniejącej osady W studium przeanalizowano pięć zespołów, których miejsca odkrycia są znane. pod kątem lokalizacji na tle ówczesnego osadnictwa. Jedynie zespół z Kalisza-Dobrzeca został zdeponowany na peryferiach dawnej wsi. Zespoły ukryto na osadach leżących na ważnych szlakach handlowych łączących Kalisz ze wschodem i północą.
Bibliografia
Kodeks Dyplomatyczny Wielkopolski. 1877. I. Zakrzewski (red.), 1, Poznań.
Kodeks Dyplomatyczny Wielkopolski, 1878. I. Zakrzewski (red.), 2, Poznań.
Andrałojć M., Andrałojć M., Silska P., Szyngiera P. 2011. Odkrycia skarbów wczesnośredniowiecznych z terenu Wielkopolski. Kontekst archeologiczny znalezisk, Poznań.
Baranowski T. 2011.Gród w Kaliszu – badania, odkrycia, interpretacje. T. Baranowski (red.), Kalisz wczesnośredniowieczny, Kalisz, 39-64.
Baranowski T. 2003. Okucie pasa z Kalisza. W: M. Dulinicz (ed.), Słowianie i ich sąsiedzi we wczesnym średniowieczu, Lublin-Warszawa, 225-229.
Baranowski T., Cyngot D., Kędzierski A., Miłek S., Wyczółkowski D., Ziąbka L. 2004/5. Badania wykopaliskowe na terenie Starego Miasta w Kaliszu w latach 2001-2004, „Rocznik Kaliski”, 30, 39-92.
Baranowski T. 2013. Kalisia–Kalisz, starożytność a wczesne średniowiecze, T. Baranowski, A. Buko (ed.), Kalisz na przestrzeni wieków, Kalisz, 81-102.
Bogucki M., 2004. Dlaczego we wczesnym średniowieczu powstawały skarby złomu srebrnego?, „Wiadomości Numizmatyczne”, 47.1, 49-76.
Bogucki M., Miłek S. 2010, Monety, ich pochodzenie oraz obieg w Kaliszu i jego najbliższych okolicach w X i pierwszej połowie XI wieku. W: S. Suchodolski, M. Zawadzki (red.), Od Kalisii do Kalisza. Skarby doliny Prosny, Kalisz, 49-59.
Duczko W. 2005. Zebrać, zdeprecjonować, schować i zapomnieć. O skarbach srebrnych Skandynawii okresu Wikingów, „Wiadomości Numizmatyczne”, 49-2,205-218.
Kędzierski A., Miłek S. 2003. Nowo odkryte grodzisko wczesnośredniowieczne w Kaliszu-Ogrodach przy ul. Wydarte, „Rocznik Kaliski”, 29, s. 231-236.
Kędzierski A. 2013. Obieg pieniężny w Kaliszu i regionie. W: T. Baranowski, A. Buko (red.), Kalisz na przestrzeni wieków, Kalisz, 117-143.
Kędzierski A., Wyczółkowski D. 2016. Stare Miasto Kalisz. 60 lat badań Instytutu Archeologii i Etnologii PAN, A. Kędzierski (red.), Wokół początków Kalisza. 60 lat Stacji Archeologicznej Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Kaliszu, Kalisz, 81-103.
Kędzierski A., Wyczółkowski D. 2017. Skarb placków srebrnych z Kalisza-Dobrzeca. W: M. Bogucki, W. Garbaczewski, G. Śnieżko (red.), Numni et Humanitas. Studia ofiarowane profesorowi Stanisławowi Suchodolskiemu w 80 rocznicę urodzin, Warszawa, 331-351.
Kędzierski A., Wyczółkowski D., Malarczyk D. Najnowsze znaleziska monet islamskich z terenu Starego Miasta i Zawodzia w Kaliszu (w druku).
Kowalewski J. 2004, Dlaczego i jak deponowano skarby we wczesnym średniowieczu, „Wiadomości Numizmatyczne”, 48-2, 181-189.
Kubiak W., Lewicki T., Młynarska M. 1953, Skarb dirhemów arabskich z Piwonic koło Kalisza, „Wiadomości Archeologiczne”, 19, 136-156.
Małyszko S. 2013. Z dziejów Jastrzębnik i sąsiednich wsi, Blizanów.
Östergen M. 1989, Mellan stengrund och stenhus. Gotlands vikingatida silverskatter som boplatsindikation, Theses and Papers in Archaeology 2, Stockholm.
Suchodolski S. 1997, Tadeusza Wolańskiego zwycięstwo zza grobu, czyli nowy typ denara Bolesława Chrobrego. W: M. Głosek (red.), Archeologia i starożytnicy. Studia dedykowane prof. Andrzejowi Abramowiczowi w 70 rocznicę urodzin, 265-273.
Suchodolski S. 2003.Kultowa czy ekonomiczna geneza skarbów z epoki wikingów. „Biuletyn Numizmatyczny”, 3 (331), 185-196.
Stupnicka E. 1998. Grodzisko na Zawodziu na tle rozwoju Koryta Prosna. W: T. Baranowski (red.), Kalisz wczesnośredniowieczny, Kalisz, 29-38.
Szczurek T., Paszkiewicz B., Tabaka A., Bogucki M., llisch P., Malarczyk D. 2017. Frühmittelalterliche Münzfunde aus Grosspolen, M. Bogucki, P. Ilisch., S. Suchodolski (red.), Frühmittelalterliche Münzfunde aus Polen, 1, Warszawa.
Ślaski J., Tabaczyński S. 1959. Wczesnośredniowieczne skarby srebrne Wielkopolski, 1, Warszawa-Wrocław.
Thunmark-Nylén L. 1986. Hedningar, kristna och silverskatter, Gotländskt Arkiv 1986, s. 23-24.
Trawkowski S. 1960. Geneza regionu kaliskiego. W: A. Gieysztor, K. Dąbrowski (red.) Osiemnaście wieków Kalisza, 3, Kalisz, 7-51.
Urbańczyk P. 2004. Kto deponował skarby zdeprecjonowanego srebra i dlaczego?, „Wiadomości Numizmatyczne”, 48.2, 167-180.
Wąsowiczówna T. 1960, Kalisz na tle wczesnośredniowiecznej sieci drogowej, W: A. Gieysztor, (red.), Osiemnaście wieków Kalisza, 1, Kalisz, 69-101.
Wyczółkowski D., Kędzierski A. 2016. Przez Kalisz droga na Północ. W: A. Kędzierski (red.) Wokół początków Kalisza. 60 lat Stacji Archeologicznej Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Kaliszu, Kalisz, 121-133.
Zachrisson T. 1998.Gård, gräns, grävfalt: Sammanhand kring ädelmetalldepåer och runstenar från vikingatid och tidig medeltid i Uppland och Gästrikland, Studies in Archaeology 15, Stockholm.
