Brama Zachodnia w Leptis Magna (Porta Oea)jako Łuk Triumfalny Antoninusa Piusa
DOI:
https://doi.org/10.26485/AAL/2020/66/3Słowa kluczowe:
Afryka Północna, okres rzymski, architektura i urbanistyka rzymska, łuki triumfalneAbstrakt
Celem prezentowanego studium jest ocena pozostałości Bramy Zachodniej w Leptis Magna jako reliktu łuku triumfalnego ulokowanego w kontekście urbanistycznym i społecznym miasta. Zabytek jest stosunkowo mało znany i funkcjonuje w świadomości badaczy gównie jako pomnik późnoantycznych fortyfikacji. Opisano historię oraz aktualny stan badań nad architekturą i dekoracją obiektu w świetle opracowań i dyskusji. Przytoczono analizę ikonograficzną nielicznych detali odkrytych w pobliżu zabytku, w tym przedstawienia figuralnego na które składa się medalion Meduzy. Wnioski w zakresie stylistyki wskazują na udział rzemieślników z Azji Mniejszej w tworzeniu dekoracji łuku. Podkreślono wagę tego zjawiska, które w połowie II wieku rozpoczyna proces transformacji miasta z wykorzystaniem nowego importowanego surowca – marmuru. Następstwem tych zjawisk było kształtowanie się lokalnego północnoafrykańskiego stylu architektonicznego w budownictwie publicznym.
Bibliografia
Apoll. Bibl. = Apollodoros The Library [Bibliothēkē], with an English Translation by Sir J. G. Frazer, F.B.A., F.R.S. in 2 Volumes. Cambridge, MA, Harvard University Press; William Heinemann Ltd, London 1921.
Baratte F. de Chaisemartin N. 2015. North Africa, [w:] The Oxford Handbook of Roman Sculpture, ed. E. A. Friedland, M. Grunow Sobocinski, E.K. Gazda, Oxford-New York, 504-521.
Bernhard M. L. 1980. Sztuka hellenistyczna, Warszawa.
Caputo G. 1949. Rilievo con egida da Leptis Magna, Archeologia classica: rivista semestrale dell’Istituto di archeologia dell’Università di Roma, vol. 1, 86-89.
Caputo G., Vergara Caffarelli E. 1966. The Buried City. Excavations at Leptis Magna, New York-Washington.
Delaporte J. D. 1836: Mémoire sur les ruines de Leptis Magna (régence de Tripoli de Barbarie), Journal Asiatique vol. 3, nr 1, 305-337.
Di Vita A. 1975. La ricostruzione dell’arco dei Severi a Leptis Magna in un disegno di C. Catanuso ed esistenza e significato di un tetrapilo preseveriano, Quaderni di archeologia della Libya 7, 3-26.
Di Vitta A. 1990. Sismi, urbanistica e cronologia assoluta. Terremoti e urbanistica nelle città di Tripolitania fra il I secolo a.C. ed il IV d.C., [w:] L’Afrique dans l’Occident Romain (Ier siècle av. J.-C. - IVe siècle ap. J.- C.) Actes du colloque de Rome (3-5 décembre 1987) Rome: École Française de Rome, 425-494.
Di Vitta A. 1994. L`urbanistica nelle città punico- romane della Trypolitania, [w:] L’Africa Romana Convegno di Studio vol. 10, red. A. Mastino, P. Ruggeri, 685-688.
Di Vita-Évrard G 1963. Un «nouveau» proconsul d’Afrique, parent de Septime-Sévère : Caius Septimius Severus, Mélanges d’archéologie et d’histoire, 75, nr 2, 389-414.
Floriani Squarciapino M. 1966. Leptis Magna, Basel.
Floriani Squarciapino M. 1974. Sculture del Foro Severiano di Leptis Magna, Monografie di Archeologia della Libia vol. X, Roma.
Goodchild R. G., Ward Perkins J. B. 1953. The Roman and Byzantine Defences of Lepcis Magna, Papers of the British School at Rome vol. 21, 42-73.
Mosiejczyk J. 2017. Leptis Magna jako kosmopolityczne miasto rzymskie. Przestrzeń publiczna i konteksty społeczne w II i początkach III wieku n.e, maszynopis pracy doktorskiej pod kierunkiem M. Mielczarka, Toruń.
Pensabene P. 2003. La Porta Oea e l’Arco di Marco Aurelio a Leptis Magna: contributo alla definizione dei marmi e del loro costo, delle officine e delle commitenze, Quaderni di archeologia della Libya 18, 341-367.
Reynolds J. M., Ward Perkins J. B. 1952 (IRT 1952). The Inscriptions of Roman Tripolitania, London, enhanced electronic reissue G. Bodard and Ch. Roueché (2009), http://inslib.kcl.ac.uk/irt2009/ [dostęp 20.10.2020].
Romanelli P. 1925. Leptis Magna, Roma.
Romanelli P. 1959. Storia delle provincie romane dell’Africa, Roma.
Ward-Perkins J. B. 1992. Marble in Atiquity. Collected Papers, red. H. Dodge, B. Prkins London.
Ward-Perkins J. B. 1993. The Severan Buildings of Lepcis Magna, Tripoli-London.
Zanker P. 1987. Augustus und die Macht der Bilder, München-Leipzig.
Zocchi A. 2018. The periphery of Lepcis Magna: new data related to the ancient road network and land partition, Libyan Studies 49, 51-79.
